پلکان، یکی از کاربردی‌ترین و با اهمیت‌ترین اجزا در ساختمان است که به منظور دستیابی به سطوح مختلف در ساختمان قرار داده می‌شود. طراحی مناسب پلکان در کنار کاربرد، زیبایی را به فضای درون و بیرون ساختمان را نیز اضافه می‌نماید. در طراحی پلکان عواملی مانند دسترسی آسان، سهولت در تردد، جای‌گیری در محل مناسب و هماهنگی با فضای بیرون و درون ساختمان امری مهم است.
پلکان، یکی از کاربردی‌ترین و با اهمیت‌ترین اجزا در ساختمان است که به منظور دستیابی به سطوح مختلف در ساختمان قرار داده می‌شود. طراحی مناسب پلکان در کنار کاربرد، زیبایی را به فضای درون و بیرون ساختمان را نیز اضافه می‌نماید. در طراحی پلکان عواملی مانند دسترسی آسان، سهولت در تردد، جای‌گیری در محل مناسب و هماهنگی با فضای بیرون و درون ساختمان امری مهم است. رعایت مسائل ایمنی نیز در طراحی و اجرای پلکان در اولویت طراحی است. امروزه از مصالح مختلفی چوب، شیشه، فلز، سنگ و ترکیبی از مصالح گوناگون در طراحی و ساخت پلکان در ساختمان استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی طراحی پلکان در ساختمان پرداخته می‌شود.
پلکان در ساختمان دارای اجزای مختلفی هستند که هر یک از این اجزا نقش موثری در کارایی و زیبایی پلکان ایفا می‌کنند. در ادامه به بخش‌های اصلی پلکان در ساختمان پرداخته می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین اجزای پلکان، نرده است که نقش محافظ را ایفا می‌کند. نرده در تمامی قسمت‌های پلکان نصب شده و امنیت افراد را در پلکان تامین می‌نماید. انواع مختلفی از نرده مانند شیشه، فلز و چوب در قسمت‌های مختلف پلکان در ساختمان استفاده می‌شود.
بازو در پلکان، به بخش اصلی اطلاق می‌شود که پله‌ها بر روی آن قرار می‌گیرد. بازوی پلکان به گونه‌ای طراحی می‌شود که عموما بیش از 12 پله برای عدم ایجاد خستگی استفاده نشود. در ساختمان‌ها با توجه به نوع طراحی، از یک یا چند بازو در ساخت پلکان استفاده می‌شود.
پاگرد به محل اتصال دو بازوی پلکان گفته می‌شود که محل استراحت و چرخش بین بازوها است.
با توجه به محل مورد نظر و استفاده پلکان در ساختمان، ابعاد پلکان طراحی می‌شود. در ساختمان‌های بزرگ که تردد بیشتری دارند معمولا پلکان بزرگ‌تری طراحی می‌شود. در طراحی پلکان عواملی مانند ارتفاع، عرض و و طوال پلکان مشخص می‌شود.
به میزان شیب پلکان، خیز پله گفته می‌شود که تعیین کننده تعداد پله‌ها در پلکان است. معمولا پلکان به گونه‌ای طراحی می‌شود که شیب مناسبی را برای افراد مختلف ساختمان داشته باشد.
همانگونه که اشاره شد، طراحی پلکان در ساختمان به گونه‌ای انجام می‌شود که در کنار کاربرد، زیبایی را نیز به فضاهای مختلف ساختمان اضافه نماید. پلکان از نظر طراحی عموما به انواع پلکان مستقیم، پیچ‌دار و پیچ‌دار تزیینی تقسیم می‌گردند.
این پله‌ها به صورت مستقیم ساخته شده و با توجه به فضای موجود عرض‌های مختلفی دارند. پلکان مستقیم عموما مخصوص ساختمان‌هایی است که در آنها محدودیت فضا برای ساخت پلکان وجود ندارد. به منظور استراحت در مسیر این پلکان، پاگرد تعبیه می‌شود. پلکان مستقیم به انواع یک بازو، دو بازو و بیشتر تقسیم می‌شوند که پاگرد برای اتصال این بازوها در وسط پلکان قرار می‌گیرد.
پلکان پیچ‌دار مخصوص ساختمان‌هایی است که برای ساخت پله فضای کمی را در اختیار دارند. زاویه این پله‌ها با توجه به فضای در دسترسی به دو نوع پیچ کامل، که مخصوص فضای بسیار محدود است و پیچ قایم که در وسط پلکان پاگرد قرار داده می‌شود تقسیم بندی می‌شوند. انواع مختلف پلکان پیچ‌دار را می‌توان در فضاهای مختلفی مانند رستوران‌ها و مغازه‌های کوچک دید.
یکی از زیباترین پله‌های طراحی شده در فضای داخلی و خارجی ساختمان، پلکان پیچ‌دار تزیینی است که اغلب در مکان‌های لوکس ساخته می‌شود. طراحی این پلکان به شیوه مدرن بوده و به گونه‌ای طراحی می‌شود که بتوان از فضای زیر پله نیز برای قرار دادن وسایل مختلف در منزل مانند کتابخانه استفاده نمود.
پلکان به توجه به طراحی فضای ساختمان و نوع کاربرد آنها از مصالح مختلفی ساخته می‌شوند. در برخی از فضاها از مصالح ترکیبی برای طراحی و ساخت پله نیز استفاده می‌شود. در ادامه رایج‌ترین مصالح مورد استفاده در طراحی و ساخت پلکان بررسی می‌گردد.
یکی از رایج‌ترین و زیباترین پله‌ها، پلکان چوبی است که بیشتر در فضای داخلی ساختمان استفاده می‌شود. از مزایای پلکان چوبی می‌توان به دوام و زیبایی آن اشاره نمود و از معایب پلکان چوبی، نیاز به نگهداری و مرمت است.
پلکان‌های شیشه‌ای که در بسیاری از طراحی‌های مدرن دیده می‌شود، در فضای داخلی و خارجی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نگهداری و تعویض قسمت‌های مختلف پلکان شیشه‌ای آسان بوده و دوام و مقاومت بالایی دارند.
از انواع مصالح مورد استفاده در ساخت و طراحی پلکان، می‌توان به پلکان سنگی اشاره نمود که مخصوص فضاهای لوکس بوده و در آنها از سنگ‌های مرغوب برای ساخت پلکان استفاده می‌شود. از سنگ‌های رایج در ساخت پلکان سنگی می‌توان به سنگ مرمر، گرانیت و مرمریت می‌توان اشاره نمود.
پلکان فلزی از معمول‌ترین انواع پلکان در ساختمان بوده و در تمامی فضاهای ساختمان قابل استفاده است. یکی دیگر از کاربردهای پلکان فلزی، پلکان فرار در ساختمان‌ها است.
این نوع از پلکان‌ها نیز یکی از معمول‌ترین پلکان مورد استفاده در تمامی بخش‌های ساختمان است که اغلب به صورت پلکان مستقیم با پاگرد های عریض ساخته شده و مناسب فضاهایی مانند پلکان اضطراری نیز هستند.
طراحی پلکان در ساختمان، به خصوص در فضاهای داخلی به گونه‌ای صورت می‌گیرد که بتوان از فضای موجود در زیر پلکان به خوبی استفاده نمود. برای این منظور، پلکان را به صورت پیچ‌دار تزیینی طراحی نموده که از دو بخش پلکان ساده و پیچ‌دار تشکیل شده و فضایی در زیر پله ایجاد می‌شود. از فضای بوجود آمده در زیر پلکان می‌توان در دکوراسیون داخلی مانند قرار دادن کتابخانه به خوبی استفاده نمود.
یکی از مهم‌ترین اجزای ساختمان که در فضای درونی و بیرونی استفاده می‌گردد، پلکان است که به منظور جابجایی بین سطوح مختلف در ساختمان استفاده می‌شود. توجه به شیوه طراحی پلکان به توجه به کارایی و دکوراسیون فضای داخلی و خارجی، پلکان را به خوبی با اجزای مختلف ساختمان هماهنگ نموده و کاربرد زیبایی شناختی را نیز به آن اضافه می‌کند. توجه به مواردی مانند تعداد پله در بازو، تعداد پاگرد و شیب پله، کمک فراوانی به خسته نشدن افراد مختلف در ساختمان می‌شود. موارد ایمنی مانند نرده و شیارهای کف پله به منظور لیز نخوردن، از موارد مهم امنیتی است که در طراحی پله لحاظ می‌گردند.
